Radyoastronomi Hakkında
Radyoastronomi gök cisimlerinin radyo bölgesindeki ışımalarının radyo teleskoplarıyla toplanması, kaydedilmesi ve değerlendirilmesi ile yapılır. Radyoastronomi 2. Dünya Savaşından sonra radar tekniğinden yararlanılarak geliştirilmiştir.
Evren ile ilgili bilginin %65'i radyo teleskoplar sayesinde elde edilmiştir. Ayrıca radyo astronomlar daha düşük gürültü düzeyine sahip alıcıların yapılmasına olanak sağladıkları için günümüzde kullanılan uydu haberleşme sistemleri endüstrisinde büyük gelişmelere ön ayak olmuşlardır. Ülkemizde yıllardır özellikle dalga boylarında çalışılmaktadır ve buna özgü teleskoplarımız astronomi bölümünün olduğu hemen her üniversitemizde mevcuttur. Ancak yaklaşık 50 yıldır birçok ülkenin büyük yatırımlar yaparak bilim sahalarına kattıkları (örneğin ALMA projesi) radyo dalgaboylarında, ülkemizde malesef bugüne kadar neredeyse hiçbir çalışma yapılmamıştır.
Radyo teleskoplar elektromanyetik tayfın radyo bölgesindeki dalgaları yakalayıp kuvvetlendirerek gözlem yapmak için kullanılan çanak antenlerden oluşmuş alıcı veya alıcılardır. Radyo teleskoba kozmik cisimlerden gelen sinyaller çok zayıf olduğu için alıcılarının daha duyarlı yapılarak gelen yayının yüz milyon kattan daha fazla kuvvetlendirilmesi gerekir. Bu özellik dışında, radyo teleskop olması radyoyla aynı işlevi görür.
Çin'de süregelen dünyanın en büyük radyo teleskobun inşası için 9 bin 110 kişinin yeri değiştirilecek. Şinhua ajansının haberinde, Çin'in güney batısındaki Guicou eyaletindeki bir vadide inşası devam eden radyo teleskobunun tamamlandığında oluşturacağı elektromanyetik ses dalgası nedeniyle teleskoba 5 kilometrelik alandaki yerleşim yerlerinin boşaltılması gerektiği belirtildi.
İnşası 2011 yılında başlayan teleskop 500 metre genişliğinde olacak. Bu nedenle Porto Rico'da 300 metre genişliğindeki Arecibo Gözlemevi'ni geride bırakarak dünyanın en büyük olacak radyo teleskobu olacak. Gözlemevinin bu yılın Eylül ayında açılması bekleniyor.
Öte yandan Türkiye'de Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun 10 Mart 2005’de aldığı karar doğrultusunda başlattığı bir projeden bahsetmek istiyorum.
Türkiye Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi (TURAG) adı altında kurulması amaçlanan bu proje doğrultusunda 30-35 metre çanak çapına sahip 2000 - 2500 metre yükseklikte bir bölgede 350 GHz’e kadar yüksek frekansa çıkabilecek tek çanak (single dish) radyo teleskobu yapılması amaçlanıyor.
** Türkiye’nin Mevcut Durumu :
Ülkemizdeki radyo astronomi çalışmaları Erciyes Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü (ERÜ-AUBB) tarafından başlatıldığı için projenin ilk etabı olan yer seçimi çalışmaları görevini ERÜ-AUBB başlatmış ve sonuçlandırılmıştır. Bu sırada da Erciyes Üniversitesi (ERÜ) bünyesinde Radyo Astronomi Gözlemevi kurulumu için bir başka DPT projesi yürütülmüş ve tamamlanmıştır.
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG) Yönetim Kurulu Toplantısında alınan karar doğrultusunda oluşturulan “Türkiye Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi Yer Seçimi Komitesi”, Mart 2007’de göreve başlamış ve Aralık 2008 itibariyle görev tamamlanmıştır. Bu komite tüm Türkiye’nin analizini yapmış ve radyo astronomi açısından bilimsel kriterlere uygun radyoda-sakin bölgeler belirlemiştir. Belirlenen bölgelere gidilerek radyo frekans ölçümleri Ocak 2008 - Aralık 2008 arasında yapılmıştır. Yapılan ölçümler sonucu Karaman ili radyo sakinliği açısından TURAG’ın kurulması için en uygun yer olarak belirlenmiş ve bu bilgi TÜBİTAK, DPT (Kalkınma Bakanlığı) ve Karaman Valiliği’ne iletilmiştir.
Yıl 2016 ve proje çeşitli sebeplerden dolayı askıya alınmış durumda. Dilerim attığımız bu büyük adımı bir an önce tamamlarız. Türkiye'de ilk olacak bu projenin tamamlanması ülkemizdeki bilimsel çalışmaları önemli derecede etkileyeceğini düşünüyorum.
Çin'de süregelen dünyanın en büyük radyo teleskobun inşası için 9 bin 110 kişinin yeri değiştirilecek. Şinhua ajansının haberinde, Çin'in güney batısındaki Guicou eyaletindeki bir vadide inşası devam eden radyo teleskobunun tamamlandığında oluşturacağı elektromanyetik ses dalgası nedeniyle teleskoba 5 kilometrelik alandaki yerleşim yerlerinin boşaltılması gerektiği belirtildi.
İnşası 2011 yılında başlayan teleskop 500 metre genişliğinde olacak. Bu nedenle Porto Rico'da 300 metre genişliğindeki Arecibo Gözlemevi'ni geride bırakarak dünyanın en büyük olacak radyo teleskobu olacak. Gözlemevinin bu yılın Eylül ayında açılması bekleniyor.
Öte yandan Türkiye'de Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun 10 Mart 2005’de aldığı karar doğrultusunda başlattığı bir projeden bahsetmek istiyorum.
Türkiye Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi (TURAG) adı altında kurulması amaçlanan bu proje doğrultusunda 30-35 metre çanak çapına sahip 2000 - 2500 metre yükseklikte bir bölgede 350 GHz’e kadar yüksek frekansa çıkabilecek tek çanak (single dish) radyo teleskobu yapılması amaçlanıyor.
** Türkiye’nin Mevcut Durumu :
Ülkemizdeki radyo astronomi çalışmaları Erciyes Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü (ERÜ-AUBB) tarafından başlatıldığı için projenin ilk etabı olan yer seçimi çalışmaları görevini ERÜ-AUBB başlatmış ve sonuçlandırılmıştır. Bu sırada da Erciyes Üniversitesi (ERÜ) bünyesinde Radyo Astronomi Gözlemevi kurulumu için bir başka DPT projesi yürütülmüş ve tamamlanmıştır.
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG) Yönetim Kurulu Toplantısında alınan karar doğrultusunda oluşturulan “Türkiye Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi Yer Seçimi Komitesi”, Mart 2007’de göreve başlamış ve Aralık 2008 itibariyle görev tamamlanmıştır. Bu komite tüm Türkiye’nin analizini yapmış ve radyo astronomi açısından bilimsel kriterlere uygun radyoda-sakin bölgeler belirlemiştir. Belirlenen bölgelere gidilerek radyo frekans ölçümleri Ocak 2008 - Aralık 2008 arasında yapılmıştır. Yapılan ölçümler sonucu Karaman ili radyo sakinliği açısından TURAG’ın kurulması için en uygun yer olarak belirlenmiş ve bu bilgi TÜBİTAK, DPT (Kalkınma Bakanlığı) ve Karaman Valiliği’ne iletilmiştir.
Yıl 2016 ve proje çeşitli sebeplerden dolayı askıya alınmış durumda. Dilerim attığımız bu büyük adımı bir an önce tamamlarız. Türkiye'de ilk olacak bu projenin tamamlanması ülkemizdeki bilimsel çalışmaları önemli derecede etkileyeceğini düşünüyorum.
